theo chủ nghĩa duy vật quan điểm, vật chất có trước ý thức. Tuy nhiên theo duy tâm, thì chủ nghĩa ý thức có trước. Nói chung vật chất và ý thức có mối quan hệ mật thiết với nhau

vật chất có trước,vật chất nhiều lên làm nảy sinh lòng tham từ con người,khi ấy con người muốn có thêm và thật nhiều vật chất nên áp bức, bóc lột sức lao động của những người làm thuê,cụ thể như tăng giờ làm,hoặc giảm giờ làm nhưng sản lượng không giảm.từ sau khi máy móc được phát minh ra người lao động càng bị áp bức rõ rệt.

Vật chất là cái có trước, ý thức có sau. Vật chất quyết định ý thức, còn ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất vào trong bộ não con người. 

Theo chủ nghĩa duy vật thì vật chất có trước, ý thức có sau. Tuy nhiên theo chủ nghĩa duy tâm thì ngược lại. Thực chất đây là một vấn đề vẫn còn nhiều tranh cãi kể cả đến thời điểm hiện tại. Thêm vào đó thì, vật chất và có ý thức có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.